Marsın
yörüngesi oldukça eliptiktir. Bu Mars iklimi üzerinde önemli
etkiler yaratır. Yüzey ısısında oluşan büyük farkların temel
nedeni de budur. Mars yüzeyinde ortalama ısı -55°C olup,
güneşten en uzak olduğu zaman kutuplarında ısı -133°C 'a
kadar düşer. Oysa güneşe yaklaştığında (Mars yazında) gündüz
yüzey sıcaklığı 27°C 'a kadar yükselebilir.
Dünyadan
oldukça küçük olmasına karşın yüzey alanı yaklaşık dünyanın
toplam kara alanı kadardır. Gezegenler içinde (dünya hariç)
en ilginç yüzey şekillerine sahip gezegen bence Mars'dır.
Hayret verici olanlardan bazıları;
 |
Olympus
Mons: Güneş sistemindeki en yüksek dağdır. Yüksekliği
24 km.'yi bulur. 6 km yükseklikte bir yar üzerine oturan
tabanının çapı 500 km.dir. |
| Valles
Marineris: Muazzam boyutlarda bir kanyon sistemi.
3000 km boyunca uzanan, derinliği yer yer 8 km'ye varan,
orta bölümlerinde kuzeye doğru da kollar veren dev kanyonlar.
Mars ufkunun yayından büyüklüğü hakkında fikir edinmek
mümkün. (yörüngedeki uzay aracından göründüğü şekliyle)
|
 |
 |
Yandaki
resmin sol yarısında, çapı 450 km'ye varan Schiaparelli
krateri yer almaktadır. çevresindeki nispeten
daha küçük kraterler de dikkat çekicidir. Mars'ın güney
yarıküresinin büyükçe bir bülümü ay yüzeyini andırır
kraterlerle kaplıdır. |
| Valles
Marieris kanyon sistemi içinde yer alan Candor
kanyonunun bir bölümünün kuzeyden görünüşü.
Karmaşık bir jeomorfolojisi olan bu kanyonun oluşumunda
tektoik etkiler, rüzgar ve su erozyonu, toprak kaymaları
belki de volkan faaliyetleri etkili olmuştur. |
 |
 |
Çevrelerinde
akış çizgilerinin oluştuğu adalar. Muhtemeldir
ki Valles Marineris kanyon sistemini kuzeyindeki vadileri
oluştruan suyun muazzam bir hızı ve erezyon kuvveti
vardı. Kuzeye doğru akan suyun sert engellere rastladığı
yerlerde akış çizgileri oluşmuştur. Resmin üst bölümüne
görünen iki adanın ve alttaki adanın çevresinde akış
çizgileri şeklinde oluşmuş uçurumların derinlikleri
400 ve 600 m. kadardır. |
| Yukardaki
katostrofik sel etkileriyle oluşmuş örneklerden farklı
olarak, Mars, çoğunlukla dünyadakine benzer, küçük kanalların
birleşerek daha büyük kanallar oluşturduğu drenaj
sistemleri içerir. Bununla birlikte dünyadakinden
farklı olarak en küçük kanallar bile çok büyük boyutlardadır.
Bu da sistemin yağış sonucu olmayıp yer sularıyla ya
da buz tabakası altında oluştuğunu göstermektedir. Buna
benzer vadi ağlarının özellikle Mars'ın yaşlı bölgelerinde
olması, eski dönemlerinde iklimin daha sıcak ve ıslak
olduğuna işaret etmektedir. |
 |
 |
Mars'ın
kutupları: Solda, güney sağda ise kuzey kutup
bölgesi görülmekte. Her iki kutup bölgesi de karbondioksit
buzu ile kaplı. Kuzey kutbundaki karbondioksit katmanları
zaman zaman eriyerek ortaya bildiğimiz buz çıkmaktadır.
Ancak güney kutbundaki karbondioksit katmanları hiçbir
zaman tamamen erimediğinden altinda su olup olmadığı
bilinmemekte. |
 |
Mars'ın
iç yapısı ancak yüzeyinin verdiği ipuçları ile tahmin edilmektedir.Dünyaya
benzer ancak daha ince bir kabuk içerdiği (kuzeyde 80 km
güneyde ise ancak 35 km kalınlıkta), düşük yoğunluğu nedeniyle,
1700 km çapındaki çekirdeğinin demir yanında büyük oranlarda
kükürt (demirsulfid) içerdiği, arada da ergimiş kaya mantosu
olduğu sanılmaktadır.
Merkür
ve Ayda olduğu gibi Mars'da da tektonik plak aktivitesi
yoktur. ve kabuk altındaki sıcak noktalar kabuğa göre aynı
konumu muhafaza ediyor görünmektedir.Ancak son bulgular
Mars'ın erken tarihinde tektonik plak hareketleri yaşadığı
yönündedir.
| Marsın
çok ince bir atmosferi vardır. %95'i karbondioksit,
%2.7 azot, %1.6 argon, %0.5 oksijen ve %0.03 su içermektedir.
Erken tarihinde Mars'ın çok daha fazla dünyaya benzediği,
kalın bir atmosfere sahip olduğu, dünyada olduğu gibi
atmosferindeki karbondioksitin tamamına yakın bölümünü
karbonat kayalarının oluşumunda harcandığı, ancak tektonik
aktiviteden yoksun olduğu için geri kazanamadığı, bu
yüzden de karbondioksitin sağlayacağı sera etkisinden
mahrum kaldığı, yine bu nedenle soğuk olduğu düşünülmektedir
(dünya güneşe Mars kadar uzak olsaydı Mars'dan çok daha
sıcak bir iklimi olurdu). Sağda, Viking uzay aracı tarafından
çekilmiş resimde Mars'ın ince atmosferi belirgin şekilde
gözükmektedir. |
 |
 |
Yakın
zamanda Hubble Uzay Teleskopuyla yapılan gözlemler,
şimdi Mars atmosferinin Viking misyonu sırasında olduğundan
daha soğuk ve kuru olduğunu göstermektedir. Viking araçları
Mars'da yaşam olup olmadığını anlamak amaçlı deneyler
de gerçekleştirmişlerdi. Bilim adamlarının büyük çoğunluğu
hayat olamadığı ancak örneklerin alındığı yerlerin de
ideal yerler olmadığı fikrinde birleşmektedirler. |
| 6
Ağustos 1996'da David McKay, Mars kökenli bir meteoritte
organik bileşikler bulunduğunu ilan etti. Yazar, kayada
gözlenen bu bileşiklerin, saptanan başka minerolojik
ozelliklerle birlikte Mars'ın çok eski zamanlarından
kalma mikroorganizmaların kanıtı olabileceğini öne sürmektedir.
McKay'ın çalışmalarından sonra aksi görüşte yayınlar
da olmuştur. Evrende yanlız olmadığımızı kanıtlamak
için anlaşılan daha pek çok çalışma yapılması gerekmektedir. |
 |
Mars'ın
global bir manyetik alanı olmamakla birlikte yer yer zayıf
manyetik alanlar saptanmıştır. Eskiden varolan global alanın
kalıntıları olduğu düşünülmektedir.
Mars,
geceleri çıplak gözle görülebilir.Dünyaya göre konumu parlaklığını
büyük ölçüde etkiler.
Mars'ın,
Phobos ve Demios adları verilmiş,
yörüngeleri Mars yüzeyine bir hayli yakın iki küçük uydusu
vardır. (Gezegenlerin uyduları bölümüne bakınız.)
