Bu devre, bir önceki akü şarj aletimin geliştirilmiş bir versiyonu olup, aküyü 14,4 Volta kadar şarj edip tam olarak doldurduktan sonra sizin müdahelenize gerek duymadan, kendiliğinden float şarja geçer. Bunu gerçekleştirmek için bir önceki tasarımıma küçük bir devre daha ekledim. Bu devre akü voltajı 14,4 volta eriştiğinde bir röleyi aktive ederek cihazın full şarjdan float şarja geçmesini sağlar. Aşağıda Full/Float anahtarının iptal edildiği, röle ve ek devreye olan bağlantıların gösterildiği Ana Devre Şemasını görmektesiniz. Önceki devreden tek fark, burada anahtarın olmamasıdır. Oklar, ek devreye ve röleye gidecek olan bağlantıları göstermektedir. Ana devreyi monte ederken, mutlaka bir önceki bölümdeki metne uyun.

Ana Devre Şeması

Ana Devrenin Kalibrasyonu:
Bir önceki bölümü okuyarak yukarıda görülen ana devre montajını tamamladıktan sonra (ek devre ve röle eklenmeden) kalibre edilmesi gerekmektedir. E ve F uçlarını birbirine geçici olarak bağlayın ve devreye güç verin. Akü+ ve Akü- uçlarına bir dijital voltmetre bağlayın. E ucuna bağlı olan trimpotu voltmetrede 13,5 Volt okuyacak şekilde ayarlayın ve o noktada sabitleyin. E ve F uçlarını birbirinden ayırın. Bu kez G ve F uçlarını birbirine geçici olarak bağlayın. G ucuna bağlı olan trimpotu voltmetrede 15 Volt okuyacak şekilde ayarlayın ve o noktada sabitleyin. G ve F uçlarını birbirinden ayırın. (bir önceki bölümde bu ayarı 14,4 volt okuyacak şekilde yapmıştık ancak bu tasarımda full şarj voltaj sınırlamasını ek devre üstlenmektedir). Ana devrenin kalibrasyonu bu kadar.

Ek Devre Şeması

Yukarıda şemasını gördüğünüz ek devrenin montajından sonra, ana devreye ve röleye bağlantılarını yapmadan kalibre etmemiz gerekiyor. Montajı yaptıktan sonra aşağıda tarif edildiği şekilde kalibre edin.

Ek Devrenin Kalibrasyonu:
Devreyi kalibre edebilmek için (daha önceki pek çok devremde olduğu gibi) voltajı ayarlanabilen bir DC güç kaynağına ve dijital bir voltmetreye ihtiyaç vardır. Voltmetre yardımıyla güç kaynağınızı 14,4 volt çıkışa ayarlayın. Güç kaynağının pozitif ucunu devrenin P ucuna, negatif ucunu N ucuna bağlayın. Bu durumda Kırmızı ve Yeşil LED'ler ya birlikte sönük, ya da birlikte ışıldıyor olacaklardır. Işıldıyorlarsa önce 100K trimpotu ayarlayarak sönük duruma getirin. Sonra trimpotu yavaş yavaş ayarlayarak LED'lerin ilk ışıldadıkları noktada sabit bırakın. Kalibrasyonun doğru olarak yapılıp yapılamadığını test etmek için. Ayarlı güç kaynağının çıkış voltajını 12 volta indirin. Bu durumda her iki LED de sönük olacaklardır. Voltajı yavaş yavaş arttırın. Voltaj 14,4 e ulaşana kadar LED'ler sönük kalmalı 14,4 ve üzeri voltajda yanıyor olmalılar. Böyle değilse tekrar kalibre edin.

Her iki devrenin de kalibrasyonu tamamlandıktan sonra, devrelerin birbirleriyle ve röle ile olan bağlantılarını gerçekleştirebilirsiniz. Aşağıda röle ve rölenin devrelere bağlantı uçlarına ait bir şemayı görmektesiniz. Yukarıdaki şemalardan da anlaşılacağı gibi, röleye ait uçlardan bobin uçları A ve B ile, 1. çift yollu kontağın C ve D uçları ek devreye bağlanmakta, 2.çift yollu kontağın E,F ve G uçları ana devreye bağlanmaktadır.

Devre Nasıl Çalışıyor: Ana devrenin nasıl çalıştığı bir önceki bölümde anlatıldı. Ek devre ve rölenin işlevine gelince; devredeki 741 opamp entegresi bir voltaj karşılaştırıcı olarak kullanılmakta, 3 nolu bacak, zener sayesinde bir referans voltajı olarak tanımlı. Orta ucu 2 nolu bacağa bağlı olan 100K trimpot voltaj bölücü olarak görev görüyor. Dolayısıyla devrenin P ucundaki voltaj (akü voltajı) yükseldikçe 2 nolu bacaktaki voltaj da yükselmekte, ve 3 nolu bacaktaki voltajı aştığında daha önce yüksek olan 741'in çıkışı (6 nolu bacak) düşük konuma geçiyor. Kırmızı Ledi 1K üzerinden topraklayarak LED'in yanması ve 2N3906 transistörünün iletime geçmesi sağlanıyor. Bu sayede yeşil LED yanıyor ve röle aktive oluyor. Rölenin F ve E uçarı kısa devre olup ana devredeki F ve E uçlarını birleştiriyor ve ana devrenin float şarja geçmesi sağlanıyor. Artık akü voltajı 14,4ün altına düşse de devrenin float şarjda kalması gerekiyor. Bunu sağlamak için de kısa devre olan röle D ve C uçlarının transistorün kollektör ve emetörünü kısa devre edecek şekilde bağlandığını göreceksiniz. Artık voltaj düşse de (ki zaten 13,5'a düşmek zorunda) röle aktif durumda, dolayısıyla şarjör float konumunda kalacaktır.

Kullanım: Akünüzü (polariteye özellikle dikkat ederek) devre çıkışına bağlayın. Akünün doluluk oranına ve şarjörün verdiği akıma bağlı olarak geçecek bir süre sonunda Akü voltajı 14,4 volt'a yükselecek ve bu durumda akü tam dolmuş olacaktır. Voltaj 14,4'e erişince yukarıda anlatıldığı gibi Kırmızı ve Yeşil LED'ler yanacak, Röle aktive olacak, ve şarjör 13,5 volt olan float şarjına geçecektir. Kırmızı Led sönecek ancak Yeşil led yanmaya devam ederek artık float şarja geçildiğini gösterecektir. Bu durumda akünün şarjöre sürekli bağlı kalmasının bir mahsuru yoktur. Akünüzü şarjöre bağlayın ve unutun. Yeşil led size Akünün full şarj edildiğini ve bu durumu korumak için float şarja geçildiğini bildirecektir. Bu devreyi teknenizde akü şarj redresörü olarak da kullanabilir, bir ampermetre ve voltmetre ekleyebilir, ya da daha önce yayınlamış olduğum akü voltaj göstergelerinden herhangi birini devreye ekleyerek daha da geliştirebilirsiniz. Daha sonraki bölümlerde dijital voltmetre ve ampermetre tasarımları yayınlamayı planlamaktayım, isterseniz bunları da şarjöre ekleme imkanınız olacaktır. Ancak bu haliyle de cihaz son derece yeterlidir.

Not : Yukarıda bahsedilenlerin tamamı sağlıklı aküler için geçerlidir. Ölü aküler şarj tutmayabilir. Gözlerinden biri kısa devre olarak hasarlı hale gelmiş bir akü genelde 14,4 volta erişemeyebilir ve şarjörden ayırıldıklarında voltajları hızla düşer. Plakları sülfat kristalleri ile kaplanıp kapasiteleri büyük oranda düşmüş aküler, kısa sürede tam şarj olmuş görünseler de kullanımda kısa sürede boşalırlar. (Desülfatör devreme bakınız)

7 Ocak 2010
© Dr.Korhan Sökmen
http://www.catamaranvega.com