Korhan Sökmen - 12 volt'dan 19 volt

12 VOLT'dan 19 VOLT

Teknemde sıklıkla 12 voltun üzerinde voltajlara ihtiyacım oluyor. Örneğin; laptop bilgisayarım şarj için 17 volta ihtiyaç duyuyor. Yine teknede kulandığım ışıdakların, 12V akülerini şarj edebimem için 13,5 ile 14,4 volt arasında bir gerilim gerekiyor. Bu iş için de çoğunluk 1-1,5 amperlik bir akım yeterli oluyor. Tabi bu işi 12V-220V bir invertör ve çeşitli adaptörlerle yapmak mümkün. Ama 12V DC'yi 220V AC'ye çevirip sonra da adaptörle 220V AC'yi tekra DC'ye çeviriken her kademede kayıplar oluyor. Halbuki aşağıda yayınladığım devre 12 voltu anahtarlama tekniğiyle oluşturulmuş bir DC-DC konvertörle 19 Volt'a yükseltiğinden kayıplar minimumda.

Yakın bir dönemde, bu devreyi dizayn ederken, basit bir (Step-Up) Voltaj regülatörü olan LM2577ADJ entegresini kullandım. Bu sayede çok az devre elemanı ile gerçekleştirmek mümkün oldu. (LM2577'nin Data Sheet'ine buradan ulaşabilirsiniz)

Entegrein içindeki elektronik anahtar kısa aralılarla 3. ve 4. ayakları kısa devre ederek bobini topraklar ve üzerinden akım akmasını sağlar. Anahtar kısa devreyi kaldırdığında bobin ters yönlü bir elektromanyetik gerilim sıçraması yaratır. Bu, besleme voltajından daha yüksek bir pozitif darbe şeklinde oluşur. Bu akım 1N5821 diyotu yoluyla çıkıştaki 2200uF'lık kapasitörü doldurmakta kulanılır. Bu sayede kapasitör üzerinde giriş voltajından yüksek bir gerilim elde edilir. Diyod anahtarlama sırasında kapasitörün boşalmasına da engel olur.

Çıkış voltajı 5K değerindeki potansiyometre ile ayarlanır. Çıkış voltajını, R1, R2 ve R3 ten oluşan ve entegrenin geri besleme bacagına uygulanan voltaj bölücü belirler. Bir formülle ifade etmek gerekirse;
ÇIKIŞ VOLTAJI = 1,23V((1+R1+R2)/R3)
Görüleceği gibi bu konfigürasyonda R1 potansiyometresiyle ayarlanabilen en düşük voltaj 1,23x11=13,53V ve en yüksek voltaj 19,68V olacaktır. Entegre uygun bir soğutucuya bağlanmalıdır. Bu durumda devreden 2,1 amper'e kadar akım çekilebilir. (Ben, voltaj düşmeden, en fazla 1,8 amper çekebiliyorum, muhtemelen elde yaptığım bobinin Q faktörü de önemli) Bobin olarak piyasadan 100 mikrohenri değerinde ancak 3-4 ampere dayanıklı bir bobin bulamazsanız, benim yaptığım gibi elde sarmanızı öneririm.

Devre Şeması

Eğer bir L-metre'niz varsa bobini yapmak son derece kolay. Sarı ya da yesil renkli bir toroid nüve üzerine çapı en az 0,7mm olan emaye izoleli bobin telinden 50 tur sarar, L-metre ile bobinin empedansını ölçer, 100mikro henri değerini bulana kadar tur eksiltirsiniz. L-metreniz yoksa, piyasadan dış çapı 2,8 cm. olan sarı renkli toroid nüve edinip, bunun üzerine çapı 0,9 mm. emaye bobin telinden 34 tur kadar sarın. Bu bobinin değeri 100 mikrohenri'den en fazla 5 mikrohenri kadar sapar, devre için tolerans sınırları içinde kalır.

Bobini sardıktan sonra, uçların 3-4 mm. kadarının emaye izolasyonunu bir maket bıçağıya çepeçevre kazımayı unutmayın.