Korhan Sökmen - 10 Ledli Voltaj Göstergesi

10 LEDLİ VOLTAJ GÖSTERGESİ

Bir öncekine göre çok daha hassas ve esnek ayarlanabilen yine 12V akünün voltajını dolayısı ile de doluluk oranını ölçen bir devredir. Bu amaca çok daha uygun olan LM3914 entegresiyle gerçekleştirdiğim bu devreyi halen teknedeki akülerimle kullanmaktayım. Oldukça az yer tutan bu devreyi küçük bir plastik kutuya yerleştirebilirsiniz. Benim kullandığım hali sağdaki temsili resimde. (tekne Mararis'te ben Ankara'da olunca fotoğrafını koyamadım).

LM3914 entegresi 10 voltaj karşılaştırıcısına ve dahili voltaj bölücüsüne sahiptir. Bu sayede akü voltajını 10 ayrı kademede okuyabilmemize olanak verir. Karşılaştırıcılar arasındaki gerilim bölümü birbirlerine eşittir. Bu on değişik kademe için ayrı renkte LED'ler kullanmak okumayı çok daha kolay hale getirecektir. Ben LED renklerini ve voltaj aralıklarını kendi ihtiyaçlarımı karşılayacak şekilde düzenledim. Böylece yanan LED'lerin anlamları aşağıdaki tablodaki gibi oldu.

LED-Renk
tüm ledler sönük
1. LED Kırmızı
2. LED Turuncu
3. LED Yesil
4. LED Yeşil
5. LED Yeşil
6. LED Yeşil
7. LED Turuncu
8. LED Turuncu
9. LED Turuncu
10. LED Kırmızı

ANLAMI
Akü Voltajı tehlikeli düzeyde düşük, akü arızalı ?.
Akü Voltajı tehlikeli düzeyde düşük, akü zarar görebilir.
Aküden daha fazla akım çekmeden şarj edilmeli
Akü doluluğu orta düzeyde
Akü doluluğu iyi düzeyde
Akü doluluğu maximumda ya da şarjör ile FOAT-ŞARJ halinde
Şarj yapılmıyorsa: voltaj fazla yüksek - Şarj altında: normal
Şarj yapılmıyorsa: voltaj aşırı yüksek - Şarj altında: normal
Şarj yapılmıyorsa: akü arızalı - Şarj altında: normal
Şarj yapılmıyorsa: akü arızalı - Şarj altında: normal
Şarj yapılmıyorsa: akü arızalı - Şarj altında: Şarj cihazı kesime girmiyor, arızalı ?

Devre Şeması

LM 3914'ün bacak bağlantıları şemadaki görünümüyle aynı olduğundan ayrıca gösterilmemiştir.
Çok turlu trimpot kullanımı ayarları daha kolay hale getirir. Standard trimpotlarla ayarları yapmakta zorlanabilirsiniz.

Kalibrasyon (Ayarlar)

Ayarları yapmak için voltajı 11V ila 15V arasında ayarlanabilen bir doğru akım güç kaynağına (eğer kaynak üzerinde yoksa dijital bir voltmetreye) ihtiyaç vardır. Göstergenin minimum çalışma gerilim noktası P1(10K trimpot) ile ayarlanır. Göstergenin maksimum çalışma gerilim noktası ayarı da P2(50K trimpot) ile yapılır. Benim örneğimde olduğu gibi ayarlamak isterseniz, ayarlı güç kaynağını devrenin artı eksi uçlarına polariteye dikkat ederek bağlayıp aşağıdaki adımları takibedin.

Kaynağı 11,44 Volta ayarlayın.
P1'i ayarlıyarak, önce tüm LED'lerin sönmesini sağlayın.
P1'i aksi yönde yavaşça çevirerek LED1'in ilk ışıldadığı noktayı bulun.
Kaynağı 14,42 volta ayarlayın.
Bu durumda LED10 yandıysa P2'yi ayarlayarak sönmesini sağlayın.
P2'yi ayarlayarak LED10'un ilk ışıldadığı noktayı bulun.
Kaynağı 11,42 volta ayarlayın.
Bu durumda tüm Ledlerin sönmüş olması gerekir, sönmemişse 3.basamakla devam edin. Sönmüşse 1. basamaktan devam edin.

Bu adımları tekrar tekrar yapmamızın nedeni her bir trimeri ayarladığımızda diğer trimer ayarının da değişmesidir. Adımları birkaç kez tekrarladıktan sonra ayarlar yerine oturacaktır. Ayarların tamam olduğunu test etmek için kaynağın voltajını 11 volta kadar düşürüp tüm LED'leri söndürün. Voltajı yavaşça arttırın. Voltaj 11,44' geldiğinde LED1 ışıldayacak, voltajı arttırdıkça ledler sırayla yanacak, voltaj 11,42'ye ulaştığında son led olan LED10 ışıldayacaktır. Aksi durumda kalibrasyonu tekrarlayın.

Sadece dinlenme halinde (şarj altında olmayan) bir akünün doluluk oranını görmek için kullanacaksanız; alt limiti 11,85 üst limiti de 12,65 volta ayarlayın. Bu durumda her bir LED %10 doluluğa karşılık gelecektir. Akü voltajı ile doluluk oranı tesbiti oldukça kaba bir yöntemdir. Çünkü doluluk ile voltaj ilişkisi akünün sıcaklığına bağlıdır. Burada verdiğim değerler oda sıcaklığı için geçerlidir. Göstergenizi aküye direkt olarak bağlayın, çakmak adapörü vb. gibi aküye uzak noktalardan ölçümlerde voltaj kısmen düşük gözükecektir.

Nokta-Sütun anahtarının işlevi adından da anlaşılacağı gibi, nokta konumunda, LED'lerden voltaja göre sadece birinin yanmasını, sütun konumunda ise birbirlerine eklenerek (vumetre tarzında, sütun halinde) yanmalarını sağlamaktır.