|
Gökyüzüne Merhaba - Bölüm II.IV
Bu bölüm Ağustos başlarında ( 3 ağustos - 7 ağustos) saat 22-23 arasında yapılan gözlemlere göre anlatılmaktadır. Daha önceki saatlerde yıldızlar daha doğuda, daha sonraki saatlerde ise daha batıda olacaktır. (Farklı günlerde yapılacak gözlemlerde, önceki günler için gün başına dört dakika sonrası, sonraki günler için gün başına dört dakika öncesi uygun olacaktır.) Bu
bölümde işlenen Takımyıldızlar: Yaz Üçgeni: Yukarıda bahsi geçen uygun saatlerde iseniz, Tam tepe noktasına bakarak açık maviye kaçan, oldukça parlak yıldızı bulmaya çalışın. Bu yıldız yaz gecelerinin mücevheri Vega'dır (Çalgı - Lyrae Takımyıdızının alpha'sı ). Vega'dan 25 derece güneydoğuya doğru ilerlerseniz Samanyolu içinde yer almış bir yıldızla karşılaşırsınız, Parlak ama Vega kadar parlak olmayan bu yıldız da Kuğu (Cygnus) Takımyıldızına ait Deneb'dir. Denebin yaklaşık 40 derece (4 yumruk) güneyinde yine parlak bir yıldıza rastlayacaksınız, bu da Kartal (Aquila) takımyıldızının alphası, Altair'dir. Üç ayrı takımyıldıza ait bu üç yıldız Yaz üçgenini oluştururlar. Yaz üçgeninin önemi, kolay bulunur olması, hava henüz kararırken ilk seçilen yıldızlardan oluşması yanında, başka yıldızları bulmakta bize yardımcı olmasındandır. Başımızın üzerinde Vega, güneydoğuya doğru Deneb ve güneye doğru Altair 1.kadirden yıldızlardır. (Vega benim için çok özel bir yıldız, henüz 7-8 yaşlarında iken annemden adını öğrendiğim ilk yıldız olması yanında 1999 yılından beri üzerinde yaşadığım teknemin ismi de VEGA. Teknemle ilgili web sitemi ziyaret ederseniz beni mutlu edersiniz.)
Yaz Üçgeni (Başucunda Vega, güneydoğuda Deneb ve güneyde Altair) Şimdi de Yaz üçgenini oluşturan yıldızların ait oldukları Takımyıldızları, Çalgı, Kuğu ve Kartal'ı görelim. Yaz üçgenini oluşturan üç yıldızdan en parlağı Vega (mag:0.00) Lyrae Takımyıldızına aittir. Bize olan uzaklığı 25 ışıkyılıdır. Takımyıldızdaki diğer yıldızlarsa Vega'ya oranla çok daha uzaktırlar. Vega tüm gökyüzündeki 5. en parlak yıldızdır, ufkun altında sadece 7 saat kadar kalır, bu nedenle her zaman uygun saatte olmasa da her gece görülebilir. Dünya ekseninin (tıpkı bir topaçınki gibi) dairesel bir haketle yönünü yavaş da olsa değiştirdiğinden dolayı, yaklaşık 12.000 sene sonra Vega Gökküre kuzey kutbunda izlenecek, diğer bir deyişle Kutup Yıldızı olacaktır.Çalgı Takımyıldızı gökyüzünde avucumuz kadar küçük bir alan kaplar, Çalgı'nın, Vega'nın Altair yönündeki yıldızları küçük bir paralekenar oluştururlar. Bu paralelkenarın Vega'dan uzak olan kenarını, diğerlerine göre nispeten parlak 3.ve 4. kadirden iki yıldız, Sulafat ve Sheliak oluştururlar.
Sheliak ve Sulafat yıldızları arasında M57 Halka bulutsusu bulunur. İyi bir teleskopla çok güzel görünür. Aşağıdaki küçültülmüş resmine tıklayarak, M57 Halka Bulutsusu'nun (Ring Nebula) amatör bir teleskopla alınmış resmini görebilirsiniz. Yaz üçgenini oluşturan üç yıldızdan ikincisi Kuğu Takımyıldızının alphası Deneb'dir. Deneb arapça kuyruk demektir, Ve kuğunun kuyruğuna karşılık gelir. (Aslan Takımyıldızındaki Denebola'yı hatırlayınız.) Deneb 1. kadirden bir yıldız olup bizden 3260 ışık yılı uzaktadır. Yaz üçgeninin Deneb köşesinden, Alteir ve Vega tarafından oluşturulan karşı kenarın ortasına doğru hayali bir çizgi uzatın. Bu Çizgi üzerinde Kuğunun gövdesini oluşturan Sadr ve kuğunun uzun boynunu oluşturan iki sönük yıldız ve en son olarak da kuğunun başı Albiero ya ulaşırsınız. Albiero Vega ve Altair arasında ve üçgenin içinde kalır ve Denebe uzaklığı 22 derece kadardır. Alibiero Deneb arasındaki çizgimize tekrer dönelim. Deneb den Albiero yönündeki il Yıldızımız (Kuğunun gövdesi) Sadr 2. Kadirden bir yıldızdır ve 1553 ışık yılı uzaktadır. Basi geçen hayali çizgimizi dik açıyla Sadr'da kesen bir çizgi daha hayal edin. Her iki yönde sadra eşit uzaklıkta birer yıldız göreceksiniz. Bunlardan Vega tarafındaki delta Kuğu 3. kadirden bir yıldız, aksi taraftaki, Cenah 2. kadirden (mag:2.4) bir yıldızdır. Adından da anlaşılacağı gibi (Cenah arapça kanat demektir) Cenah Kuğunun kanadına karşışık gelir, bu iki yıldız ve aynı uzantıda biraz geriye doğru devam eden sönük yıldızlar Kuğunun kanatlarını oluştururlar. Bahsi geçen (Deneb'den Albierora'ya ve Cenah'tan Delta Cygni'ye), birbirine dik bu iki çizgiyle oluşan haç, Kuzey Haçı olarak da anılır.
Kuğu
parselinde Cenah'ın (resme göre) hemen altında, Teleskoplarla
uzun pozlu çekilen fotografla görünebilen, dantel görünümlü bulutsu
bir yapı vardır, 8bin ışık yılı uzaklıktaki bu yapı Cynus Loop
(Cirrus) olarak adlandırılır ve 20bin
Yaz üçgenini oluşturan üç yıldızdan sonuncusu Altair'i yeniden bulalım. Altair'i bulmak için Çalgı Takımyıldızından yaralanabilirsiniz. Vegadan Başlayarak Çalgının Paralel Kenarının uzun közegeni boyunca Güneye doğru 40 derece kadar indiğinizde Parlak Altair'i bulursunuz.
Altair, bize 17 ışık yılı uzaklıkta 1.kadirden (mag:0.75) bir yıldızdır. Altair'in iki yanında Altair'e çok yakın iki yıldız bulunur. İkisinden nispeten daha parlak ve Altaire daha yakın olanı Tarazed, diğeri ise Alshain'dir. Tarazed Altair ve Alshainin oluşturduğu çizgi çok belirgindir, ve kolayca bulunur. Kartal Takımyıldızındaki yıldızların şekline bakarak kartala benzetmek oldukça zordur. Deneb el Okab'la birlikte Tarazed Altair ve Alshain kartalın kuyruğunu, güneye doğru uzanan hayli sönük yıldızlarsa gövdesini ve başını oluştururlar. Yunus (Delphinus) Takımyıldızı: Yaz üçgenini tekrar hatırlayınız, üçgenin Deneb'le Altair'i birleştiren kenarının ortası hizasına gelen ve üçgenin dışında kalan bölgede seçilebilen küçücük bir alana sıkışmış bir grup yıldız bulunur (Şekle bakınız). Yunus en küçük alana sahip takımyıldızlardan biridir.
Bu
bölümde işlenen Takımyıldızlar:
|
)
','420', '287'))
)
