Gökyüzüne Merhaba - Bölüm III.II
Güneş, galaksimizde sayıları 100 milyarı aşan G2 sınıfı yıldızlardan biridir. (Yıldızlar spektum analizlerizlerinde beliren çizgilere göre sınıflandırılırlar. Kabaca yüzey sıcaklıklarını belirten bu sınıflama bir harf ve rakamla belirtilir. Ana sınıfları oluşturan harfler sırasıyla O, B, A, F, G, K ve M dir. O en sıcak ve M en soğuku temsil eder. Rakamlar harfle belirtilen ana gruplar arasındaki alt grupları ifade ederler. Bu sınıflamaya göre güneşimiz G2 grubunda bulunur.) Güneş sistemindeki en büyük cisim güneşdir ve toplam kütlenin %99.8'ini oluşturur. Geri kalan kütlenin de çok büyük bir bölümün Jupiter'e aittir. Güneş %75 hidrojenden ve %25 helyumdan oluşmaktadır (Bu oranlar kütlesel oranlardır, atom sayılarına göre %92.1 hidrojen ve %7.8 helyum). Geri kalan herşey (metaller) kütlenin ancak %0.1'ini oluşturular. Bu oran, çekirdekte hidrojenin helyuma dönüşmesi nedeniyle, zaman içinde helyum lehine değişmektedir. Güneşin rotasyonu kutuplarından ekvatoruna değişiklik göstermektedir. Kutuplar her 36 günde rotayonunu tamamlarken ekvatoryal bölgede bu 25.4 günde gerçekleşir. Bu garip davranış güneşin dünya gibi katı bir cisim olmamasından kaynaklanır. Aynı şey gaz gezegenler için de geçerlidir. Bu rotasyon farklılığı güneşin derin katmanlarıda da söz konusudur. Ancak çekirdeği katı bir cisim gibi davranır ve bütün olarak döner. Çekirdekte (yaklaşık 1/4 iç bölüm) sıcaklık 15.6 milyon Kelvin ve basınç 250 milyar atmosfer gibi aşırı değerlerdedir. Nükleer füzyon reaksiyonuyla güneşin üretiği enerji 386 milyar çarpı milyar megavat (3.86e33 erg/sn.) civarındadır. Her bir saniyede 700 milyon ton hidrojen yaklaşık 695 milyon ton helyuma dönüşmekte ve 5 milyon ton (3.86e33 erg) enerji gamma ışıması şeklinde açığa çıkmaktadır. Gamma ışınları yüzeye dogru gelirken belli bir oranda absorbe olur ve ısı giderek düşer. Yüzeyde büyük oranda görünür ışık haline dönüşür. Yüzeye doğru katettiği yolun son %20'sinde radyasyondan çok konveksiyonla taşınır.
Güneşin manyetik alanı dünya standartlarına göre çok kuvvetli ve çok karmaşıktır. Magnetosfer olarak adlandırılan (heliosfer olarak da adlandırılır) bu alan Pluto'dan daha ötelere kadar uzanmaktadır.
Güneş yaklaşık 4.5 milyar yaşındadır. Başlangıcından bu yana çekirdeğindeki hidrojenin yarısını kullanmıştır. Rahatlıkla bir 5 milyar yıl daha enerji yaymaya devam edecektir. Bu süre içinde parlaklığı da iki kat artacaktir. Eninde sonunda hidrojen yakıtını tüketecek ve kendi boyutundaki her yıldız gibi dünyayı da içine alacak bir kırmızı deve dönüşecek, daha sonra da kendi içine çökerek bir beyaz cüce haline gelecektir.
* metne bakınız.
|