Merkür
Roma'lılar tarafından, Roma mitolojisinde, tanrıların, ayağına
hızlı habercisi olan Merkür'e izafeten isimlendirilmiştir.
Bunun nedeni, diğer gezegenlere oranla çok hızlı hareket etmesi
olsa gerek. Çok eski çağlardan beri, en azından Sümerliler
tarafından (M.Ö. 3.milenyum) tanınmaktadır. Yunanlılar tarafından
sabah göründüğünde Apollon ve akşamları göründüğünde Hermes
(tanrıların habercisi) olarak iki ayrı adla tanınmaktadır.
Bununla birlikte yunan astronomları aynı cisim olduğunun farkındadırlar.
Hatta Heraklitus, Merkür ve Venüsün o zamanki inancın aksine,
dünyanın değil de güneşin etrafında döndüğüne inanmaktadır.
Güneş'e
en yakın ve Pluto'dan sonra en küçük 2. gezegendir. Çapı dünyanınkinden
%40 ufak ve ayınkinden %40 büyüktür. Jupiterin uydusu Ganimede'den
ve Satürn'ün uydusu Titan'dan bile daha küçük ancak kütlesi
bu iki uydudan da büyüktür.
Merkür'ün
yörüngesi birhayli eksantrik olup güneşe en yakın noktada
güneşe uzaklığı 46 milyom km iken en uzak noktada 70 milyon
km'ye varır. 19.Yüzyıl astronomları, Merkür'ün hareketini
çok dikkatle gözlemişler, ancak gözlemlenen ve hesaplanan
arasındaki, küçük ama ihmal edilemez farkları Newton fiziği
ile açıklayamamışlardır. Einstein'ın Rölativite Teorisi'nin
erken kabul görmesinde, Merkür'ün yörüngesel hareketini açıklayabilmesi
çok etkili olmuştur.
1962
yılına kadar Merkürün her zaman aynı yüzünün güneşe dönük
olduğu sanılaktaydı. Bu astronomide birbiri çevresinde dönen
cisimlerde zaman zaman rastlanan bir durum olup "orbital/rotational
resonance 1:1" olarak ifade edilir. Ancak 1965 yılında
gerçekleştirilen doppler radar tekikleriyle orbital/rotasyonal
bir rezonans olduğu fakat bunun oranının 2:3 olduğu anlaşılmıştır.
Güneş sitemi için bu oran tek örnektir. Yani Merkür güneş
etrafında iki kez döndüğünde kendi etrafında da 3 kez dönmüş
olur.
Merkür
hakkındaki bilgilerimizin büyük bölümünü 1975 ve 1974 yılları
boyunca Mariner-10 uzay aracının 3 kez Merkür'ün yakınından
geçerek yaptığı gözlemlere borçluyuz. Güneş'e yakınlığı nedeniyle
Hubble Uzay Teleskopu ile çok sağlıklı gözlemler yapılamamaktadır.
|
Yüzeyi
ay yüzeyine çok benzer, yüzlerce km uzunlukta ve kilometrelerce
yükseklikte sarp kayalıklar, uçurumlar ve kanyonlar ve
çok sık ve değişik büyüklükte kraterlerden ve kraterler
arası düzlüklerden oluşmaktadır. Kraterlere meteorların
neden olduğu diğer uzun ve yüksek engebelerin de soğuyarak
büzüşme sonucunda ortaya çıktığı sanılmaktadır. Kraterler
arasında düzlükler yaygın olarak bulunmakta, bazı kraterlerin
içlerini katılaşmış lav göllerinin düzleştirdiği, edinilen
fotograflardan izlenebilmektedir. |
Merkür
yüzeyindeki 90 Kelvinle 700 Kelvin arasındaki aşırı ısı değişiklikleri
başka hiçbir gezegende görülmez. Venüs yüzeyi biraz daha sıcak
olmakla birlikte son derece stabildir.
Daha
önceleri tümünün katı olduğu sanılan 1800 - 1900 km. yarıçapında
(dünyanınkinden daha büyük) demirden oluşmuş bir çekirdeğe
sahiptir. Çok zayıf da olsa gezegenin bir manyetik alanının
olması (dünyanın m.alanının %1i kadar) , çekirdeğin bir
bölümünün halen erimiş halde bulunduğunu düşündürmektedir.
|
|
|
Çok
ince bir atmosfere sahiptir. Bu atmosferi, güneş rüzgarlarının
yüzeyden kopardığı atomlar oluşturur. Ancak sıcaklık çok
fazla olduğundan atomalrın bir bölümü uzay boşluğuna yayılarak
gezegeni terkeder. Bu nedenle Venus ve dünyanın stabil
atmosferlerinin tersine Merkür'ün ince atmosferi bir taraftan
dolarken diğer taraftan boşalır. |
Merkür Sayısal
Değerler |
Kütle (kg) |
3.303e+23 |
Kütle (Dünya = 1) |
5.5271e-02 |
Ekvatoryal yarıçap (km) |
2,439.7 |
Ekvatoryal yarıçap (Dünya
= 1) |
3.8252e-01 |
Yoğunluk (gm/cm^3)* |
5.42 |
Güneşe uzaklık (km)* |
57,910,000 |
Güneşe uzaklık
(Dünya = 1)* |
0.3871 |
Rotasyon süresi (gün) |
58.6462 |
Orbital süre (gün) |
87.969 |
Orbital Hız (km/sn)* |
47.88 |
Orbital eksantriklik |
0.2056 |
Eksen eğimi (derece) |
0.00 |
Orbital eğim (derece) |
7.004 |
Equatoryal yer çekimi
(m/sn^2) |
2.78 |
Equatorial kaçış hızı
(km/sn) |
4.25 |
Görünür geometrik beyazlık |
0.10 |
Magnitude (Vo) |
-1.9 |
Ort.Yüzey ısısı |
179°C |
Max.Yüzey ısısı |
427°C |
Min.Yüzey ısısı |
-173°C |
Atmosfer bileşimi
Helyum
Sodyum
Oksijen
Diğer
|
42%
42%
15%
1% |
*
işaretliler ortalama değerleri göstermektedir