Gökyüzüne Merhaba - Bölüm V.VI
Ortamın dansitesi dünya yakınında cm. küpte 5 partikül olup güneşten uzaklaştıkça azalır. Bununla birlikte dansite oldukça değişkendir ve yer yer 100 parçacık/cm3'e kadar çıkabilir. Bu kadar ince olmasına rağmen uzay araçlarının yolları üzerindeki etkisi ölçülebilir değerlerdedir. Bazı gezegenlerin çevresi dışında, tüm gezegenler arası ortamda güneşin manyetik alanı etkindir. Manyetik alanın güneş rüzgarı ile etkileşimi oldukça karmaşıktır. Güneşe yakın bölgelerde (birkaç güneş çapı mesafede), güneş rüzgarının akışını güneşin manyetik alanı belirler. Akımın büyük bölümü, manyetik halkalar içinde hapsolur. Ancak manyetik alanın açık kalan bazı bölgelerinden güneş rüzgarı dışarı kaçar. Bazı gezegenlerin (dünya, Jupiter gibi) kendi manyetik alanları vardır. Bu gezegenler çevrelerinde oluşan magnetosfer sayesinde güneşin manyetik alanını bastırırlar. Jupiter'in manyetik alanı çok büyüktür, her yönde milyon km'ye kadar ve güneşten uzaklaşan yönde Satürn'ün yörüngesine kadar uzanır. Dünya'nın magnetosferi ise ancak birkaç bin km uzağa ulaşır. Ancak bu kadarı bile bizi güneş rüzgarının tehlikeli etkilerinden korumaya yeterli olmaktadır. Ay gibi manyetik alanı bulunmayan cisimlerin yüzeyi, güneş rüzgarının sürekli bombardımanı altındadırlar. Güneş rüzgarı uzaya yayılırken, güneş sisteminin uzak bölgelerine kadar uzanarak sistemi çevreleyen ve heliosfer ismi verilen, bir sıcak plazma küresi oluşturur. Rüzgarın yıldızlar arası gazla karşılaştığı yerde oluşan sınıra da heliopause denir. Heliopaus'un şekli ve uzaklığı tam olarak bilinmemekle birlikte, dünyanın magnetosferi şeklinde ve güneşten 110-160 AU uzaklıkta oluştuğu sanılmaktadır. Voyager ve Pioneer uzay araçları on yıl kadar sonra muhtemelen bu sınıra varacaklardır. Gezegenler arasındaki ortamdaki yüksek enerjili parçacıklar kozmik ışınları oluşturur. Bunların bir bölümü güneş kaynaklıdır, ancak kaynağı güneş sistemi dışında olan, kaynağı ve oluşumu hakkında pek fazla birşey bilmediğimiz çok yüksek enerjili partiküller çoğunluktadır.
Kanada'da
çekilmiş iki aurora (kuzey ışıkları) fotografı
|