Yıldızların Büyüsü

Binlerce yıldan beri insanların gökyüzünü izleyip incelediklerine ilişkin pek çok arkeolojik kanıt vardır. Hatta bu kanıtlardan bazıları tarih öncesinin karanlık dönemlerine aittir. Çok eski dönemlerden beri insanlar, yıldızların konumları ile zaman arasındaki ilişkiyi keşfetmiş, özellikle de uzun zaman dilimlerini ve mevsimler gibi periyodik olayları saptamakta yıldızları çokça kullanmışlardır. Bu amaçla yine tarihin çok eski çağlarından beri yıldızları gruplara ayırarak bu gün bildiğimiz takım yıldızlar ve burçları belirlemişlerdir. Geleceğin önceden tahmin edilemediği günlük yaşamın aksine, yıldızların değişmezliği, düzeninin mükemmelliği, ve şaşmaz ritmi, eski insanları hayran bırakmış ve pek çok eski kültürlerdeki dinlere kaynaklık etmiş, büyücülük ve kahinlik benzeri doğa üstü kavramlara ve özellikle mitolojiye ilham kaynağı olmuştur.

Şekil 1-1: Yaz gecesi, güney ufkuyla kesişen samanyolu. Gökyüzünü tanıyanlar, bu resimdeki pek çok yıldızı da ayırdedebilecektir. Yaz üçgenini görebiliyor musunuz? Eğer gökyüzünü yeterince tanımıyorsanız acele etmeyin, konular ilerledikçe siz de bu resimdeki pek çok yıldızı tanıyabileceksiniz. (benim hemen gözüme çarpan eksiksiz Takımyıldızlar:Yay, Oğlak, Kartal, Çalgı, Kuğu, Yılancı, Yunus, belki bir iki tane daha)

Samanyolu: Bizim Galaksimiz. Şehir ışıklarından uzakta berrak bir havada, gökyüzüne baktığınızda en çarpıcı olan genellikle samanyoludur. Samanyolu yıldızlardan oluşmuş, gökyüzünü boydan boya kateden bir nehir görüntüsündedir. Samanyolu güneşimizi, güneş sistemini ve çıplak gözle görebildiğiniz (andromeda galaksisi dışında) tüm gök cisimlerini içeren bizim galaksimizdir. Samayoluna doğru baktığımızda, disk şeklindeki galaksinin içindeki bir noktadan eni boyunca baktığımız için doğal olarak çok fazla sayıda yıldız ve farkedemedigimiz yıldızların ışıltısını görürüz. Bakış yönümüzü saman yolundan uzaklaştırdıkça yıldız yoğunluğunun azalması da bundandır. Aşağıdaki sembolik şekil bunu anlamakta yararlı olabilir. (Şekil 1-2 : Elips şeklinde gösterilen, disk şeklindeki galaksimizi, içindeki noktalar, içerdiği yıldızları, "A" oku samanyolu yönünde, "B" oku ise samanyoluna 90 derecelik bir bakış yönünü sembolize etmektedir)

Şekil 1-2

Uçsuz bucaksız galaksimiz hakkında sonraki bölümlerde daha geniş bilgilere ulaşabilirsiniz.

 

Gökyüzüyle Tanışmaya hazır mısınız?

Gökyüzünü öğrenmenin ilk adımı, Büyük Kepçeyi tanımakla başlar. İyi tanınan ve kolay bulunan bu yıldız gurubu, Büyük Ayı (Ursa Major) takımyıldızının en parlak yedi yıldızından oluşur. Bu yedi yıldız, kepçenin sapını ve kasesini oluştururlar. Büyük Kepçe yön bulmakta en çok kullanılan yıldız gurubudur, örneğin kasenin son iki yıldızı işaretçi yıldızlar olarak adlandırılırlar ve kutup yıldızını (polaris) işaret ederler. Büyük kepçe gelecek bölümlerde de göreceğimiz gibi, diğer pekçok takımyıldızı da bulamamızda bize kılavuzluk edecektir.

Şekil 1-3: Büyük kepçenin işaretçi yıldızları yardımıyla Kutup Yıldızı kolayca bulunur.

Bundan sonraki bölümlerde Büyük Ayı'nın bir bölümü olan Büyük Kepçe dahil, tanınmış pek çok takımyıldızı ve onları nasıl bulacağımızı öğrenecegiz.

A.Korhan Sökmen