|
Gökyüzüne Merhaba - Bölüm II.VI
Bu bölüm Ağustos başlarında ( 3 ağustos - 7 ağustos) saat 22-23 arasında yapılan gözlemlere göre anlatılmaktadır. Daha önceki saatlerde yıldızlar daha doğuda, daha sonraki saatlerde ise daha batıda olacaktır. (Farklı günlerde yapılacak gözlemlerde, önceki günler için gün başına dört dakika sonrası, sonraki günler için gün başına dört dakika öncesi uygun olacaktır.) Bu
bölümde işlenen Takımyıldızlar: Şimdi tekrar Yaz Üçgeni'ne ( Yaz Takımyıldızları 1.bölüm) dönüp, onun yardımıyla Ekliptik üzerindeki (burçlar kuşağındaki) Takımyıldızları görelim. Yay (Sagittarius) Takımyıldızı: Yaz üçgenini yeniden bulunuz. Deneb'den Altair'e olan çizgiyi bir o kadar daha uzatın, Geldiğiniz yer Yay Takımyıldızı'nın doğu kenarıdır. Yay burcundaki yıldızlardan parlaklık açısından öne çıkan bir yıldız yoktur, bununla birlikte oluşturduğu kendine özel şekil nedeniyle Yay'ı tanımak oldukça kolaydır.
Yukarıdaki şekilde Yay Burcunu Kartalın altında görüyorsunuz. Yay (Sagittarius) Takımyıldızında dikkati çeken iki grupvardır, Çaydanlık (ingilizcede Tea Pot) olarak tanınan grup şekilde mavi çizgilerle birleştirilmiştir. Ortadaki yamuk dörtgen Çaydanlık'ın gövdesini sağ üstteki üçken kapağını, sol üstteki dörtgen kulbunu ve sağ alttaki üçgen de ağzını belirtir. Akrep (Scorpius) Takımyıldızı ekliptikteki komşusudur. Bu şekliyle akrebin kuyruğuna sıcak su döküyormuş gibi görünür. Samanyolu da burnundan tüten buhar görüntüsü verir. Dikkat çeken ikinci grup ise Çaydanlığın kulbu ile birlikte yukarı Altair'e doğru uzanan yıldızlardır. Bu gruba da Süt kepçesi adı verilir. Bana kalırsa bizim bakır kahve cezvelerine daha çok benzer. Gökadamız Samanyolunun merkezi, Çaydalık burnunun çok yakınındadır, aşağıdaki şekilde, çember içinde "X" ile gösterilmiştir.
Şekilde, Yay (Sagittarius) Takımyıldızında yer alan Yıldızların isimleri ve Messier Gök Cisimlerinin yerleri gösterilmektedir. Anlaşılacağı gibi, Yay parseli Bulutsular (Nebula) ve Yıldız Kümeleri açısından birhayli zengindir. Teleskopu, hatta iyi bir dürbünü olanlar için bir hayli ilgi çekici bir bölgedir. En ünlülerini saymak gerekirse M17 Omega Bulutsusu, M8 Lagoon Bulutsusu, M20 Trifid Nebulae (Üç Boğumlu Bulutsu), ve M22, M23, M24, M55 Yıldız kümeleri. (Aşağıdaki küçültülmüş resimlerinin üzerine tıklayarak M20 Trifid Nebula ve M8 Lagoon Nebula'sının teleskopla uzun pozlandırma ile alınmış resimlerini görebilirsiniz) Akrep (Scorpius) Takımyıldızı: Akrep (Scorpius), Yay Takımyıldızının sağında (batısında) Burçlar Kuşağı'nda yeralır. Alpha'sı 1. kadirden kırmızımtrak bir yıldız olan Antares'dir ve Çaydanlığı ağzından yaklaşık 30 derece (3 yumruk) kadar uzaktadır. Kırmızılığı ile Mars'ı hatırlatır, ismi de Mars'a (Ares) benzemesinden gelir (Antares: Ares'in rakibi). Antares, Akrep Kalbi olarak da bilinir. İkiyanında hafif bir açıyla biraz daha aşağıda duran akrebin gövdesini oluşturan iki yıldızın arasında yeralır. Akrebin Kuyruğu aşağıya dogru kavislenerek devameder ve Çaydanlığa yaklaşırken, Samanyolu içinde bir yay yaparak yukarıya, Çaydanlığın ağzına doğru yönelerek, bir grup yıldızla sonlanır.Aşağıdaki Şekilde de görüleceği gibi Shaula, Girtab ve birkaç sönük yıldızdan oluşan bu grup Akrebin iğnesini temsil ederler.
Tekra Akrebin Kalbi Antares'e dönelim. Antaresle birlikte bulunan üçlü grubun önünde (Batısında) bu key Yukarıdan aşağı doğru sıaralanmış üç yıldız göreceksiniz. Ortadaki Akrebin Başına, üstteki ve Alttaki ise Kollarının başlangıç noktalarına karşılık gelirler. Üstteki Akrab (beta Akreb), Akrep Yıldızı olarak tanınır ve bir Çiftyıldız'dır. Akrep de Yay'da olduğu gibi Bulutsular ve Yıldız Kümeleri açısından zengin bir Takımyıldızdır. Akrebin Kuyruğu ile Çaydanlık arasındaki bölgede 5.kadirden M6 ve 6.kadirden M7 Açık Yıdız Kümeleri, Antares yakınında bulunan M4 ve M80 Küresel Yıldız Kümeleri amatör gözlemciler için ilginç gökcisimleridir. Akrep'in önünde (sağında, batısında) Terazi (Libra) Takımyıldızı yeralır. Grup Dağınık ve parlak olmayan yıldızlardan oluşmuştur. Burcun en parlak Yıldızı, Zuben El-Şimali ( adından da anlaşılacağı gibi, Terazi'nin kuzey kolu), 2.kadirden bir yıldızdır. Güneş bu burca, gündüz ve gecenin birbirine eşit olduğu, 23 Eylül civarında girer, Terazi burcu da gece ve gündüzü dengelemiş olur.
Yılancı (Ophiuchus) Takımyıldızı: Eski metinlerde, elinde yılan tutan tıp adamı olarak resmedilen Yılancı (Ophiuchus) Takımyıldızı, Akrep'in üzerinde, Kartal ile Terazi arasında geniş bir alana yerleşmiştir. 13.Burç olarak da tanınan Yılancı, halen güneşin 30 Kasım - 17 Aralık tarihleri arasında bulunduğu Takımyıldızdır. Ancak Güneşin Akrep Burcunda çok kısa kalması nedeniyle, Akrep dönemini bir aya tamamlayabilmek için, Yılancı'da geçirdiği süre de Akrep dönemi olarak değerlendirilir.
Takımyıldızın en parlak yıldızı Ras Alhague 2.kadirden bir yıldız olup bize 60 ışıkyılı uzaklıktadır. İkinci Parlak yıldızı Sabik 2.5 kadir parlaklığındadır. Bu Takımyıldız parseli, halen bilinen, en yüksek görünür hareket hızına sahip Barnard'ın Yıldızı'nı da içerir. 9.kadirden olan yıldız, bizden 6 ışıkyılı uzaklıkta olup, yarım derecelik bir açısal mesafeyi 180 yılda katetmektedir. (yarım derece, yaklaşık olarak, gökyüzünde ayın çapının işgal ettiği mesafe kadardır). Yıldızın şimdiki konumu yukardaki çizimde Kelb Alrai'nin solunda kalan kızmızı nokta ile gösterilmiştir. Oğlak (Capricornus) Takımyıldızı: Bu bölümde son olarak işleyeceğimiz Takımyıldız Oğlak (Capricornus) olacak. Terazi, Akep ve Yay'ı izleyerek, Ekliptik üzerinde geriye (doğuya) doğru gidersek, Yayın doğusunda rastlayacağımız Burç Oğlaktır. Oğlak, 3.kadir ve daha sönük yıldızlardan oluşmuş, 30 derece kadar genişlikte bir alana yayılmış, alışık olmayan gözler için belirlenmesi kısmen zor bir takımyıldızdır.
Şekli bir dik üçgene benzetilebilir. Burcun alpha'sı Giedi (Arapça oğlak), bir ikili yıldızdır. Takım yıldızın en parlağı (beta Cap) Dabih (arapça kasap) bir üçüz yıldız sistemidir ve Oğlak'ın başını temsil eder. İkinci parlak yıldız olan (delta Cap) Deneb Al-Giedi ise Oğlak'ın kuyruğu olarak bilinir. Parselde bulunan M30 Küresel Yıldız Kümesi dürbünle izlenebilir. Bu
bölümde işlenen Takımyıldızlar:
|
)
)
)
