|
Gökyüzüne Merhaba - Bölüm II.VII
Bu bölüm Kasım başlarında ( 3 kasım - 7 kasım) saat 20-22 arasında yapılan gözlemlere göre anlatılmaktadır. Daha önceki saatlerde yıldızlar daha doğuda, daha sonraki saatlerde ise daha batıda olacaktır. (Farklı günlerde yapılacak gözlemlerde, önceki günler için gün başına dört dakika sonrası, sonraki günler için gün başına dört dakika öncesi uygun olacaktır.) Bu
bölümde işlenen Takımyıldızlar: Kanatlı At (Pegasus) Takımyıldızı: Yılın bu zamanında hemen hemen başınızın tam üzerinde bulunan Kanatlı At (Pegasus) Takımyıldızı, çok parlak yıldızlardan oluşmamakla birlikte, Takımyıldızın bir bölümünü oluşturan Büyük Kare kolaylıkla bulunur. (Aslen kareye yakın bir dikdörtgen olan) Büyük karenin uzun kenarları 20şer derece, kısa kenarları 15er derece boyutlarındadır. Büyük Kareyi Bulmak için aşağıdaki şekilden yararlanabilirsiniz.
Şeklin küçüklüğüne aldanmayın. Büyük Kare gökyüzünde büyük bir alan kaplar. Büyük Kare'nin en parlak yıldızı Sirrah (Alpheratz da denir), Hem Kanatlı At hem de Andromeda TakImyıldızı tarafından paylaşılır (bu nedenle paylaşım yıldızı olarak da tanınır). Sirrah, karenin Cassiopea tarafındaki kenarının Altair'den uzak olan köşesidir. Kanatlı At'ın (Pegasus) alphası Sirrah'la birlikte Büyük Kare'nin Köşegenini oluşturan Markab'dır. Büyük kare'nin bir diğer köşesini, (Cassiopea tarafındaki kenarının Altair'e yakın olan köşesi) Scheat adlı değişken bir yıldız oluşturur. Güneyde kalan köşeyi ise diğerlerine göre nisbeten daha sönük olan Algenib oluşturur. Şekilde kanatlı at başaşağı durmaktadır. Büyük Kare atın gövdesini, Merkab'dan Homam ile uzanan çizgi, boynunu ,bir sonraki yıldız ve Enif, başını temsil eder. Scheat'dan Matar ve Sad Albani ile Yunusa doğru uzanan çizgiler ise, atın ileri doğru atılmış ön bacaklarını temsil ederler.
Büyük Kare de bazı yıldız ve takımyıldızları bulmakta bize yardımcı olur. Bölgedeki M15 Küresel Yıldız kümesi, 6. kadirden ve en parlak kümelerden biridir. Dürbün ya da küçük teleskoplarla kolayca incelenebilir. ( M15'in aşağıdaki Küçültülmüş resmine tıklayarak teleskopla alınmış bir resmimi görebilirsiniz.) Zincirli Prenses (Andromeda) Takımyıldızı: Kanatlı At Takımyıldızını anlatırken, Büyük Kare'nin bir köşesini oluşturan Sirrah'ın paylaşım yıldızı olduğundan ve Kanatlı At ve Andromeda arasında paylaşıldığından bahsetmiştik. Sirrah aynı zamanda Zincirli Prenses'in (Andromeda) alpha'sıdır. Andromeda, Sirrah'dan Kraliçe'ye (Cassiopea) doğru uzanan bölgede yerleşmiştir.Sirrah, zincire vurulmuş prensesin başını temsil eden 2.kadirden bir yıldızdır. Eğer gece yeterince karanlıksa, Andromeda'nın diğer yıldızlarını da farkedebilirsiniz. Sirrah, Miraç ve Almaç, Büyük Karenin Köşesinden Cassiopea'nın güneyine doğru uzanan bir çizgi üzerinde sıralanmışlardır. Bu çizgi, Büyük Kare ile birlikte dev bir kepçe oluşturur.
Şimdi dikkatinizi bu dev kepçenin sapına verin. Sirrahtan Cassiopea yönünde uzanan bu hat üzerine Sirrah, Miraç ve Almaç hemen hemen eşit aralıklarda sıralanmışlardır. Ortadaki Miraç'dan ayrılan kısa bir silik kol, Cassiopea'ya doğru yönelir. Gözünüzün kenarıyla baktığınızda, (görüş şartları yeterince iyi ise) Miraç'ın Cassiopea tarafında eğik kısa bir çizgi üzerindeki iki yıldızı görebileceksiniz. Miraç'dan birinci yıldıza kadar olan çizgiyi bir okadar daha uzatın. Geleceğiniz nokta ikinci yıldızın çok az ilerisinde ve sağındaki bir nokta olacaktır. İşte tam bu noktada M31 Andromeda Gökadası (Andromeda Galaksisi) bulunur. Direkt olarak o noktaya bakmayıp gözünüzün kenarıyla görmeye çalışırsanız, küçük bir ışık lekesi olarak belli belirsiz farkedebilirsiniz. M31, bizim gökadamız Samanyoluna çok benzeyen, ve kuzey yarıkürede bize en yakın olan gökadadır. Bize olan uzaklığı 2 milyon 300 bin ışık yılı kadardır. Çıplak gözle görülebilen en uzak gökcismidir. Andromeda Galaksisi, bizim Samanyolu'muzun da içinde bulunduğu 10 kadar Galaksiden oluşan Yerel Gökadalar grubundaki en büyük Gökadadır. Bu grupta bizm Gökadamız ikinci sıradadır. ( İlerleyen bölümlerde Galaksiler hakkında daha geniş bilgiler verilecekdir.) Parselin en ilginç Gökcismi M31 Andromeda Galaksisinin etrafında dönen iki küçük uydu galaksi daha vardır. Bunlar da şekilde M32 ve M110 olarak gösterilmiştir. Aşağıdaki küçültülmüş değişik iki resmine tıklayarak, M31 Andromeda Galaksisinin ve M32, M110 Uydu Galaksilerinin teleskopla alınmış resimlerini görebilirsiniz. Balıklar (Pisces) Takımyıldızı: Büyük Kareden ayrılmadan, onun yardımıyla bulabileceğimiz Takımyıldızlar'dan biri de Balıklar'dır (Pisces). Kanatlı At Büyük Karesi'nin hemen altında, güneyinde ve doğusunda kalan yıldızlar Balıklar'a aitttir. Zodiak Takımyıldızları'ndan biri olan Balıklar, doğal olarak Ekliptik üzerinde bulunurlar. Doğusunda koç Batısında ise Kova burcu bulunur. Balıklar (Pisces) Burcunu oluşturan yıldızların tümü sönük 4.,5. ve 6.kadirden yıldızlardır. Seçmekte zorlanabilirsiniz.
Balıklar (Pisces) Burcu, Büyük Karenin Güney Kenarı altında, Kareye yaklaşık 10 derece mesafede bir halkacık oluştururlar. Bu halkacıktan güneydoğuya doğru 5-6 yıldızın oluşturduğu 30 derece uzunluğunda bir çizgi uzanır. Çizginin sonundan keskin bir dirsekle 4-5 yıldızdan oluşan bir çizgi, Büyük Karenin diğer kenarı doğrultusunda ilerleyerek yumuşak bir yayla sonlanır. Bir uçtaki Halkacık ile, diğer uçtaki yay balıkları ve onları keskin bir dirsekle birbirine bağlayan iki çizgi de oltayı temsil eder. Oltanın keskin dirseğindeki yıldız, Alrisha olarak isimlendirilir, Balıklar'ın alpha'sıdır.Güneş 21 Martta bu burçtadır, gece ve gündüz (Terazi Burcunda olduğu gibi) eşitlenir. (Diğer bir deyişle; Gök Ekvatoru ile Ekliptik bu burçta kesişir).
Bir
sonraki bölümde işleyeceğimiz diğer Takımyıldızlar'la devam etmeden
önce, daha önceki bölümlerde gördüğümüz bazı Takımyıldızları,
konumlarını gözden geçirerek hatırlayalım;
Bu
bölümde işlenen Takımyıldızlar: |
)
)
)
