|
Gökyüzüne Merhaba - Bölüm II.X
Bu bölüm Şubat başlarında ( 3 Şubat - 7 Şubat) saat 22-23 arasında yapılan gözlemlere göre anlatılmaktadır. Daha önceki saatlerde yıldızlar daha doğuda, daha sonraki saatlerde ise daha batıda olacaktır. (Farklı günlerde yapılacak gözlemlerde, önceki günler için gün başına dört dakika sonrası, sonraki günler için gün başına dört dakika öncesi uygun olacaktır.) Bu
bölümde işlenen Takımyıldızlar: Bu mevsimde, Orion en çok göze çarpan yıldız grubudur. Güney ufku ile başucu arasındaki mesafenin yarısında yan kenarları uzunca, üst ve alt kenarları yan kenarların yarısı kadar olan, herbir köşesinde parlak yıldızlar olan bir dikdortgen, ve dikdörtgenin merkezinde çapraz bir çizgi uzerine muntazam dizilmiş üç yıldız, Avcı'nın (Orion) kendine özel şeklini oluştururlar. Dikdörtgenin yüksekliği yaklaşık 20 derece, eni ise 12 derece kadardır. Dikdörtgenin sol üst köşesindeki parlak kırmızımtrak yıldız Betelguse olup, Avcı'nın sağ omuzuna karşılık gelir. Sağ üst köşedeki yıldız Bellatrix, sol omuzu temsil eder. Sol alt köşede nispeten daha sönük Saif ve Sağ alt köşede Orion'un en parlak yıldızı Rigel, Avcı'nın sağ dizi ve sol ayağıdır. Arapça anlamlarına bakılırsa aslında Saif kılıç, Rigel de ayak olmalıdır. Betelgeuse ve Bellatrix'in oluşturduğu üst kenarın orta noktasının biraz üzerinde Heka, Avcı'nın başıdır.Dikkatli bakılırsa başın sönük üç yıldızdan oluştuğu farkedilir.
Dikdörtgenin merkezinde eşit aralıklarla bir çizgi üzerine dizilmiş Alnitak, Alnilam ve Mintaka, Avcı'nın kemerine karşılık gelirler. Kemer ile Alt kenar arasında yukarıdan aşağı doğru yine bir hat üzerinde hemen hemen eşit aralıklarla sıralanmış üç sönük yıldız da Avcı'nın bıçağıdır. En alttaki, diğerlerine göre biraz daha parlak olan Hatysa'dır. Bellatrix, Amazon Yıldızı, ya da Kadın Savaşçı olarak da tanınır. Sağında yukardan aşağı doğru bir yay şeklinde dizilmiş, Boğa'nın Aldabaranı ile Rigel arasındaki yıldızlar Avcı'nın kalkanını oluştururlar. Betelgeuse'den yukarı doğru uzanan yıldızlar grubu da avcının sağ kolunu. Sağ omuzu oluşturan kırmızımtrak yıldız Betelguse, yaşlı bir K.ırmızı Dev'dir (Güneşin olduğu yerde bulunsa idi, Dünya dahil, Marsa kadar olan bütün gezegenler içinde kalırdı. Bizim güneşimiz de ileride [5milyar yıl sonra] genişleyerek bir Kırmızı Dev'e dönüşecek ve bu gezegenleri kavurup içine alacaktır). Parlak mavi-beyaz Rigel ise genç ve çok sıcak (güneşten 50.000 kat daha fazla ışınım yapmakta ve dış tabakalarındaki ısı güneşin üç katı 15.000 Kelvin kadar) bir yıldızdır. Alnitak, Alnilam ve Mintaka'dan oluşan kemerle, Saif ve Rigelin oluşturduğu alt kenar arasındaki, Avcı'nın bıçağı üç yıldızdan oluşmuş gibi görünse de ortadaki aslında bir yıldız olmayıp gaz ve toz bulutlarından oluşan Orion Bulutsusudur. Bir yıldızmışçasına parlamasının nedeni, merkezinde yeni doğmakta olan yıldızların bulutsuyu aydınlatmasındandır. Bulutsu bizden 1500 ışık yılı uzaklıkta, çapı yaklaşık 30 ışıkyılı kadardır ve merkez bölgesinde çok genç yıldızları barındırmaktadır. Orion Parselinde bulunan diğer bir bulutsu da Kemeri oluşturan yıldızlardan Alnitak'ın hemen yanındaki Atbaşı Bulutsusu'dur. Aşağıdaki Küçültülmüş resimlerine tıklayarak Orion (1.ve 2.resim) ve Atbaşı (3.resim) Bulutsularının Teleskopla alınmış resimlerini görebilirsiniz. Büyük Köpek (Canis Major) Takımyıldızı: Avcı'nın (Orion) kemerini oluşturan üç yıldızdan (Mintaka, Alnilam, Alnitak) geçen çizgiyi sola (güneydoğuya) doğru uzatın. Gökyüzünün en parlak yıldızı, Sirius'a (Akyıldız) ulaşacaksınız. Sirius'un parlaklığı kadir cinsinden -1.5 'dur (eksi değer olduğuna dikkat ediniz).Sirius (Akyıldız) bize en yakın yıldızlardan biridir, uzaklığı sadece 8.5 ışıkyılı olup en yakın yıldızların altıncısıdır (Ekler bölümünde Ek-2 : En Yakın 40 Yıldız bakınız). Sirius aslında bir Çift Yıldız Sistemi'dir. Kendisi güneş çapının dört katı çapta irice genç bir yıldızdır, eşi ise güneş kütlesinde ancak dünyamız kadar çapı olan bir cüce yıldızdır. Güneşimiz de evrimini sonlarına doğru çökerek böyle bir cüce yıldıza dönüşecektir. Sirius köpeğin başı'dır, Sirius'dan sol-aşağı (güneydoğu) yönünde birtakım sönük yıldızlardan bir çizgi ve sonunda sola ve sağa dallanarak kuyruk ve ayakları, siriusdan sağa ve sola ayrılan iki dal da kulak lar ve ağızı ifade eder. Büyük Köpek parselinde M41 Açık Yıldız Kümesi bulunur. Aşağıdaki şekilde, Büyük Köpek Takımyıldızının çizimi ve yıldızlarını görmektesiniz. (Küçük köpek için de aynı şekli kullandığımdan bu takım yıldız da koyu olarak çizilmiştir, sizi yanıltmasın)
Küçük Köpek (Canis Minor) Takımyıldızı: Avcı'nın (Orion) omuzlarını oluşturan Bellatrix ve Betelgeus'u birleştiren çizgiyi sağa doğru uzatın, Omuzlar arası mesafenin yaklaşık 3 - 3.5 katı kadar gidince Küçük Köpek'in parlak yıldızı 1. kadirden Procyon'a ulaşırsınız. Küçük Köpek gerçekten de küçük bir Takımyıldız'dır, Dİğer parlak yıldızı, Gomeisa Avcı tarafında (batıda) biraz yukarıdadır. Gomeisa arapça daha az parlak olan anlamınadır.Zaten Procyondan bir hayli sönük üçüncü kadirden bir yıldızdır, Yıldızları bulmakta Orion'dan faydalanmak ve Kış Üçgeni, Kış Büyük "W"si: Orion (Avcı) bize pek çok yıldızı bulmakta yardımcı olur. Zaten genelde avcılar iyi de birer rehber değiller midir?
Kış
Üçgeni:
Kış
"W"si:
|
)
)
)
