Roma
mitolojisinde Neptün (eski yunan : Poseidon) deniz tanrısıdır.
Uranüs'ün
keşfinden sonra, yörüngesinin Newton kanunlarına uymadığı
farkedilmiş ve buna, daha uzak bir gezegenin çekiminin neden
olduğu düşünülmüştür. Adams ve Le Verrier birbirlerinden bağımsız
olarak, Jupiter Satürn ve Uranüs'ün orbital hareketlerinden
bu bilinmeyen gezegenin yörüngesini hesaplamışlardır. Ve nihayet
1846'da Galle ve d'Arrest tarafından Neptün keşfedilmiştir.
Keşfinden
2 yüzyılı aşkın bir süre önce 1613'de Neptün, Jupiter'e yakın
bir konumda iken Galileo tarafından gözlemlenmiş, ancak bir
yıldız olarak değerlendirilmiştir.
Sistemin
8. ve Gaz Devleri'nin en dış gezegenidir. ekvatorundaki çevresi
49,500 km.dir (içine 60 dünya sığacak büyüklükte). Bir Neptün
yılı 165 dünya yılına eşittir. Bir Neptün günü ise 16 saat
6.7 dakika kadardır. Pluto'nun yörüngesi çok eksantrik olup
bazen Neptün'ün yörüngesini keser. Bu durumda Neptün birkaç
yıl boyunca güneş'e en uzak gezegen konumunda olur.
 |
Neptün'ün
yapısı muhtemelen Uranüs'e benzer. Çapı, kütlesi, rotasyon
süresi, çekim alanının şekli ve hidrojen helyum ve suyun
yüksek basınç altındaki davranışı bize Neptün'ün iç yapısı
hakkında fikir verir.Neptün'ün dış zarfı, moleküler hidrojen,
helyum ve metandan oluşur (2 dünya kütlesinde). Bunun
altındaki katman yüksek basınç altındaki, bolca su, metan,
amonyak ve diğer elementlerden oluşmuştur (10-15 dünya
kütlesinde). En derinde de kaya ve buz dan oluşmuş çekirdeği
vardır (1 dünya kütlesinden az). |
Jupiter
ve Satürn gibi Neptün'ün de bir iç enerji kaynağı vardır.
Güneşden aldığından iki kat fazla enerji yayar.
 |
Atmosferi
büyük oranda hidrojen, helyum ve az miktarda metan içerir.
Mavi rengi metandan dolayıdır (metan kırmızı ışığı absorbe
eder).Diğer gaz gezegenleri gibi Neptün'de de enlemlere
paralel rüzgar bantları bulunur. Güneş sisteminin en hızlı
rüzgarları Neptün'dedir, hızları yer yer 2000 km/saat'i
aşar. |
| Voyager
uzay aracı ile buluşması sırasında Neptün atmosferindeki
en baskın özellik, güney yarıküresinde görülen Büyük Koyu
Leke idi (sağda). Çevresinde parlak beyaz bulutların da
olduğu bu lekeyi Neptün rüzgarları saatte 1000 km.'yi
aşan bir hızla batıya taşıyordu. Atmosferin aşağı tabakalarından
bir kabarma olarak değerlendirilen bu lekenin nasıl oluştuğu
bilinmemektedir. |
 |
 |
Hubble
gözlemleri (solda) 1994 de Büyük Koyu Lekenin kaybolduğunu
gşstermiş ve birkaç ay sonra da bu kez kuzey yarıkürede
yeni bir lekenin oluştuğunu gözlemlemiştir. Muhtemelen
bulutların alt ve üst bölgeleri arasındaki ısı farkları
Neptün atmosferinde çok hızlı değişimlere neden olmaktadır. |
| Sağdaki
resimde Sirrüs benzeri bulut oluşumları görülmektedir.
Bu parlak beyaz bulutların gölgesi 50 km. aşagıdaki mavi
bulut tabakası üzerine düşmekte. Güneşin aydınlattığı,
çizgiler halindeki bu beyaz bulutların genişlikleri 50
- 160 km. arasında değişmekte ve uzunukları binlerce km.'yi
aşmaktadır. |
 |
 |
Bu
resim, Büyük Koyu Leke'nin güneyinde oluşmuş Küçük Koyu
Leke'yi göstermektedir. Bu koyu leke içindeki spiral beyaz
bulutlarıyla, Neptün atmosferindeki bir fırtınayı göstermektedir.
|
| Neptün'ün
de halkaları vardır. Dünyadan yapılan gözlemlerde yay
parçaları halinde gözüken bu halkaların tam olduğu Voyager2
tarafından gösterilmiştir. Halkalardan birinin (sağda)
şaşırtıcı şekilde, birbiri üzerine sarılarak helezon oluşturan
iki halkadan oluştuğu görülmüştür. Halkalar oldukça koyu
renkte olup içerikleri tahminden öteye geçmemektedir. |
 |
Neptün'ün
manyetik alanı da Uranüs'ünki gibi eksenden farklı bir açıdadır.
İç katmanlarındaki iletken maddenin hareketiyle oluştuğu sanılmaktadır.
Gece
nereye bakacağınızı bilirseniz iyi bir dürbünle Neptün görülebilir.
Ancak minik bir diskden farklı birşey görmek işterseniz gelişmiş
bir teleskopa ihtiyaç vardır.
Neptün'ün
bilinen 8 uydusu vardır (Triton ve 7 küçük uydu).
 |
Solda
Hubble Uzay Teleskopu ile elde edilmiş gerçek renklerinde
Neptün ve uydularından en büyüğü olan Triton'un resmini
görmektesiniz. Neptün atmosferindeki bulut bantları da
belirgin şekilde gözükmekte. |
